Czasami jest tak, że jesteśmy czymś zajęci, a nagle podchodzi do nas ktoś, kto niesie bolesną wieść. A czasem jest tak, że sami stajemy się naocznymi świadkami bardzo trudnych wydarzeń. W takich chwilach ekstremalnie wyostrza się świadomość, rejestruje każdy szczegół, żeby w przyszłości móc koronkowo rekonstruować bieg zdarzeń. Chyba że odmówi ona współpracy i pamięć okaże się nieposłuszna. Bywa też tak, że historia ulega transformacji, kiedy ten, który opowiada przejmuje nad nią kontrolę i dodaje własne szczegóły. Joga Emmanuela Carrère’a ukazuje się nam właśnie jako nieprzewidywalna rekonstrukcja bólu – własnego i cudzego. Jako próba zbliżenia się do chwil, o których trudno rozmawiać, które jednak potrzebujemy oswajać.

Joga w Starym Teatrze to przedstawienie na podstawie autobiograficznej powieści Emmanuela Carrère’a, początkowo zamierzonej jako pogodny podręcznik medytacji, który pod wpływem wydarzeń politycznych, jakie wstrząsnęły Francją w 2015 roku i problemów osobistych, jakie wstrząsnęły życiem wewnętrznym autora – przekształca się w intymną opowieść o doświadczeniu ostrego kryzysu zdrowia psychicznego.

Literatura jest dla Carrère’a miejscem, w którym się nie kłamie ani na swój temat, ani na temat innych. Autor decyduje się na pakt non-fiction wierząc w jego siłę poznawczą. Stawia pytanie o to, jak dalece można się w sztuce posunąć. Opowiadając o sobie, Carrère od lat kreśli także kontrowersyjnie intymne portrety przyjaciół, partnerek, znajomych, przypadkowo poznanych osób, nieraz nadużywając swojej władzy pisarskiej. Sprawdza też, jaką cenę jest gotów sam zapłacić za radykalną szczerość, ale zarazem przekornie odsyła nas do naszego – czytelników i widzów – pragnienia prawdy: zakorzeniając swoje dzieło w geście autobiograficznym, jednocześnie bawi się fikcją, zachęca nas do rozstrzygania na własną rękę, co wydarzyło się naprawdę, a co zostało zniekształcone w procesie literackiej transformacji, i jak to wpływa na przeżywanie samej opowieści. Celem tego ambiwalentnego paktu jest zadanie fundamentalnych pytań o to, czy jesteśmy w stanie stworzyć przestrzeń dla bólu, wytrzymać w nim i żyć dalej? Jak mierzymy się ze stratą? Jaką rolę odgrywamy w życiu innych? Czy jesteśmy w stanie wbrew ironii i cynizmowi, wbrew apokaliptycznej aurze, wbrew osamotnieniu człowieka XXI wieku, pochylić się wspólnie nad naszymi duchowymi potrzebami?

Uwaga: Spektakl dla osób od 16 roku życia. W spektaklu jest poruszana tematyka kryzysu zdrowia psychicznego oraz śmierci. Występuje efekt światła stroboskopowego.

Tytuł (…) nasuwa skojarzenia z gibkością ciała, błogością czy równowagą psychofizyczną, jednak reżyserka dokonała rewersji znaczenia tego słowa. (…) Uczestniczymy w studium granic ludzkiej psychiki – zarówno postaci zasiadające wymiennie na zafu, jak i widownia. Proces nie może zostać przerwany, obciążenie i emocjonalna eksploatacja, staje się w pewnym momencie drogą ku równowadze. Joga Anny Smolar, to dzieło kompletne, w którym postaci, scenografia, muzyka, choreografia, kostiumy stanowią perfekcyjną figurę relacyjności.

Agnieszka Loranc, „Nowa Siła Krytyczna”

2023 – 16. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia, Kraków