14 i 15 lutego w przestrzeni Sali Modrzejewskiej Narodowego Starego Teatru odbędą się premierowe pokazy spektaklu Straszny dwór w reżyserii Anny Obszańskiej.

Pierwszy w historii horror patriotyczny, opera grozy, narodowy seans spirytystyczny, w którym bazując na libretcie i fragmentach muzyki opery Stanisława Moniuszki, zmieniamy wszystko. 

Do domu, po jednej z wielu wojen ku chwale ojczyzny, powraca Zbigniew. Na miejscu czeka jego brat Stefan – weteran wojen, nauczyciel polskości. Oprócz niego są też Cześnikowa i Miecznik oraz jego córka – panna na wydaniu, Klucznik i stara służka. W złotych ramach wiszą obrazy wielkich przodków, w gablotach stoją rodowe pamiątki, a ciężka brama chroni przed wtargnięciem wroga. Wszystko jest tak, jak w prawdziwym polskim dworze. Z tą różnicą, że wszyscy tutaj są martwi.

W cieniu Strasznego dworu – escape roomie bez wyjścia – funkcjonują polskie zaświaty, mroczne muzea martyrologii, w których portrety rodzinne ożywają i straszą.

Korzystając z patriotyczno-wyzwoleńczego kontekstu jednej z najsłynniejszych polskich oper, abstrakcyjnym językiem opartym na ruchu i fizyczności, spektakl podejmuje temat ciała – manifestującego, rozczłonkowanego, kalekiego, które straszy i odstrasza, a być może jest nośnikiem nieuświadomionych, głęboko zakorzenionych fobii.

Decyzja Anny Obszańskiej o wystawieniu spektaklu, który ogranicza narrację, jest tutaj kluczowa. Jak twierdzi sama reżyserka: „Decyzja o nieużywaniu słowa – ograniczenia jego obecności do minimum – nie jest tylko wyborem estetycznym. Jest dla mnie autorskim manifestem rzeczywistości, w której język zawodzi. Nawiązujemy do traumatyzującej kolejne pokolenia edukacji historycznej. Wycieczka szkolna do obozu koncentracyjnego Auschwitz w bardzo młodym wieku, połączona ze zwiedzaniem kopalni soli w Wieliczce, czy ostatnio zabawą w Energylandii? Fundujemy dzieciom straszne doświadczenie pobytu w przytłaczającym miejscu pamięci, a nie jesteśmy w stanie go potem z nimi przepracować”.

Dramaturg Maciej Podstawy pisze w programie: „Celebracja zwycięstw, klęsk i poświęceń, skupiająca kulturę Polski wokół martyrologii i pamięci będzie po wielokroć powielana, lokowana w kolejnych odsłonach dziejów – i na stałe będzie definiować polską edukację, politykę i sztukę. Monokultura traumy rodzi paradoksy; nawiedza Polskę, napędza Polskę. I – jak każdy strach – paraliżuje i upośledza”.

Co dzisiaj straszy w Strasznym dworze? Czy społeczeństwo z zapisanym w genotypie doświadczeniem wojny jest w stanie wytworzyć odpowiednie mechanizmy obronne wobec dzisiejszych zagrożeń? Czego się tak bardzo boimy?

Na scenie zobaczymy Krzysztofa Globisza, Ewę Kolasińską, Paulinę Kondrak, Beatę Malczewską, Adama Nawojczyka, Błażeja Peszka, Łukasza Szczepanowskiego oraz (w dublurze) braci Ignacego i Stanisława Sokołów, Karola Wilka. Wyrazistą scenografię zaprojektował Jan Baszak, groteskowo makabryczne kostiumy Mateusz Jagodziński, autorką muzyki jest Małgorzata Penkalla, a za reżyserię świateł zmieniającą Salę Modrzejewskiej w dom strachów, odpowiada Jędrzej Jęcikowski.